 | ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
อาทิตย์ก่อน ไปงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ พบมุมของเล่นพื้นบ้านไทย ที่น่าสนใจ คือ พญาลืมแลง กับพญาลืมงาย เพราะมีอักษรตัวโตบนโพสเตอร์ว่า เป็นการฝึกกระบวนการแก้ปัญหา ว่าจะซื้อมาลองเล่นดู แต่หมดเสียก่อน เลยซื้อหนังสือมาศึกษาดู  |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
พญาลืมงาย หรือพญาลืมแลงเป็นของเล่นฝึกเชาว์ปัญญา จากตำนานมีอยู่ว่ามีพญาคนหนึ่งได้ยินคำร่ำลือของของเล่นชิ้นนี้ จึงอยากทดลองสติปัญญาแต่ถึงอย่างไรก็ไม่สามารถเอาชนะได้ พยายามหาทางเอาชนะให้ได้จนลืมกินข้าวงาย (ข้าวเช้า) และข้าวแลง (ข้าวเย็น) ทำจาก ไม้ไผ่ทุกชนิด เถาวัลย์ เชือกปอ ไม้อ้อ http://www.childthai.org/cic3/E-255.htm  |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
ลองพยายามเอาเชือกที่คล้องอยู่กับไม้ตรงกลางออกมาโดยไม่ต้องถอดจุกปลายทั้ง 2 ครั้งนะครับ |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
โจทย์ข้อนี้ จะแก้ด้วยการลองถูกลองผิด ก็ได้ แต่คงใช้เวลานานพอสมควร ถ้าจะว่าตามแนวทางของทริซ จะต้องพยายามแปลงโจทย์ให้เป็นโจทย์นามธรรม แล้วหาเครื่องมือที่เหมาะสมมาแก้เพื่อหาไอเดียที่เป็นคำตอบนามธรรม จากนั้นจึงเสริมแต่งไอเดียนั้นให้เป็นคำตอบรูปธรรม ไม่แน่ใจว่า จะหาเครื่องมือที่เหมาะสมได้หรือไม่ ลองช่วยกันหาหน่อย
http://www.bangkaew.org/elearning/mod/forum/discuss.php?d=32 |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
ลองดูเฉลยก่อน แล้วค่อยคิดดูว่าจะหาคำตอบแบบทั่วไปได้ไหม หรือ จะต้องใช้วิธี Trial and error ลองถูกลองผิดเพียงอย่างเดียว รอสักครู่ แล้วคลิกที่ปุ่ม Play ถ้าภาพยังไม่ปรากฏ ให้คลิกที่ลิงค์นี้ http://cm77.com/cmtv/payaa.wmv ขอขอบคุณ วิทยุล้านนา |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
โจทย์ข้อนี้ ดูท่าจะยากสักหน่อย ตนเองก็ยังมองไม่ออกว่า มันจะมีคำตอบทั่วไปแบบสูตรคณิตศาสตร์ หรือ แนวทาง/เครื่องมือในการแก้ปัญหาที่ไม่ใช่การลองผิดลองถูกหรือเปล่า แต่ก็พยายามโยงเข้ากับทริซดู เครื่องมือของทริซอย่างหนึ่งที่น่าจะเกี่ยวข้องคือการใช้ Effects ซึ่งนอกจากจะใช้ Effects ของผลทางฟิสิกส์และเคมีแล้ว ยังมีการใช้Effects ของผลทางเรขาคณิตด้วย การลอดไปลอดมาของห่วงเชือกจนตัวมันสามารถหลุดออกมาจากวงล้อมของโครงไม้ไผ่ได้ ทำให้นึกถึงวิชายากๆที่เคยเรียนไม่ค่อยรู้เรื่องในอดีต นั่นคือ วิชาโทโปโลยี (Topology) ซึ่งเป็นวิชาที่พูดถึงโครงสร้างทางเรขาคณิตโดยเน้นเรื่องการเชื่อมโยงระหว่างเส้นและพื้นผิว โดยไม่สนใจขนาดและรูปร่าง เมื่อมองจากนักโทโปโลยีแล้ว ถ้วยกาแฟกับขนมโดนัท นั้นไม่มีอะไรต่างกัน สามารถดึงยืดพื้นผิวให้มีรูปร่างให้เป็นถ้วยกาแฟหรือขนมโดนัทก็ได้ ตัวอย่างอันหนึ่งของรูปทรงเรขาคณิตแบบโทโปโลยีที่คุ้นตา คือ Möbius strip or Möbius band ซึ่งมีพื้นผิวเพียงด้านเดียว ลากเส้นยังไงก็เขียนวนได้หมดโดยไม่ต้องยกปากกา เครื่องมือสำคัญที่ใช้ในการแก้ปัญหาโครงสร้างทางเรขาคณิตที่เน้นเรื่องการเชื่อมโยงระหว่างเส้นและพื้นผิว ที่ถูกนำมาใช้คือ เรื่องของ Set และ Graph Theory โจทย์ยุคต้นๆที่ถือว่าเป็นต้นกำเนิดของวิชาโทโปโลยีนั้น คือ Seven Bridges of Königsberg ถ้าเปรียบเป็นกรุงเทพฯที่มีแม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่าน แล้วมีเกาะใหญ่กลางแม่น้ำอยู่ 2 เกาะ มีสะพานเชื่อมโยงเกาะกับเกาะและเกาะกับสองฟากของแม่น้ำทั้งหมด 7 แห่ง ถามว่า ถ้าต้องการเดินข้ามสะพานให้ครบทั้ง 7 สะพานแล้วกลับมาที่เดิมโดยไม่ข้ามสะพานใดซ้ำ จะต้องเดินอย่างไร มีผู้พยายามทดลองเดินแล้วเดินอีก แต่ก็ต้องข้ามสะพานซ้ำอยู่ดีถึงจะกลับมาจุดตั้งต้นได้ |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
ในปี 1736 , นักคณิตศาสตร์ชื่อ Euler ได้พิสูจน์ให้เห็นว่า มันเป็นไปไม่ได้ In 1736, Leonhard Euler proved that it was not possible.
โดยเขาได้แปลงเกาะและฝั่งให้เป็นจุด 4 จุด เชื่อมโยงด้วยสะพานที่แปลงให้เป็นเส้น 7 เส้น โดยไม่สนใจขนาดและรูปร่าง จะเห็นว่า มี 3 จุดที่มีเส้นสัมผัสอยู่ 3 เส้น และ มี 1 จุดที่มีเส้นสัมผัสอยู่ 5 เส้น Euler พิสูจน์ได้ด้วย Set และ Graph Theory ว่าการจะเดินข้ามสะพานให้ครบทั้ง 7 สะพานแล้วกลับมาที่เดิมโดยไม่ข้ามสะพานใดซ้ำได้นั้น จะต้องไม่มีจุดใดๆที่มีเส้นสัมผัสเป็นเลขคี่ ดังนั้นโจทย์ข้างบนมีจุดที่มีเส้นสัมผัสเป็นเลขคี่อยู่ถึง 4 จุด จึงเป็นไปไม่ได้ แต่ถ้ามีการสร้างสะพานเพิ่มเติมแล้วปรับโครงสร้างทางเรขาคณิตให้ไม่มีจุดใดๆที่มีเส้นสัมผัสเป็นเลขคี่ ก็จะสามารถเดินย้อนกลับมาได้โดยไม่ข้ามสะพานซ้ำ แต่ก็ไม่ได้บอกอยู่ดีว่า ต้องเดินยังไง น่าจะมีวิธีการแทนการลองผิดลองถูก คล้ายกับการให้คอมพิวเตอร์เดินหมากรุกแข่งกับคน น่าจะสร้างอัลกอลิซึมที่เป็นแนวทางในการแก้ปัญหาได้ เราอาจใช้รูปแบบ( Pattern)ของการแก้ปัญหาในอดีตดังกล่าวข้างต้น ไปพิสูจน์โจทย์ที่เป็นเรื่องของโครงสร้างทางเรขาคณิตดังเช่น พญาลืมแลง พญาลืมงาย ว่า มันเป็นไปได้หรือไม่ ก่อนที่จะโดนหลอกให้นั่งลองผิดลองถูกจนลืมกินข้าวกินปลา ใครพิสูจน์ได้ ช่วยบอกด้วย |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
รู้สึกว่าที่พันทิปจะมีคนช่างคิดมากเหมือนกัน
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ความคิดเห็นที่ 5 
คิดไม่ออก..วุ๊ย. 
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
ในขณะที่ห้องวิชาการด็อตคอมมีแต่คนอ่าน ไม่มีคนตอบ แต่ก็ต้องขอบคุณที่ตามมาอ่านถึงชุมชนผู้สนใจทริซประเทศไทยที่นี่ ทำให้ Read Count เพิ่มขึ้นสูง http://www.vcharkarn.com/include/vcafe/showkratoo.php?Cid=105&Pid=58564 |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
ขออนุญาตเอาเฉลยมาให้ดูกัน  |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
โจทย์โทโปโลยีอีกข้อหนึ่ง  |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
เราสามารถเลื่อนลูกไม้มาอยู่ฝั่งเดียวกันได้ โดยการลอดเชือกไปมา คำถามที่น่าคิดก็คือ ถ้ามี 3 ช่อง และ ลูกไม้อยู่ช่องละอัน จะเป็นไปได้ไหมที่จะเลื่อนลูกไม้มาอยู่ฝั่งเดียวกันให้หมด ?  |
| ตอบ: ฝึกกระบวนการแก้ปัญหาจากของเล่นพื้นบ้านของไทย |
|
เครื่องมือของทริซอย่างหนึ่งที่น่าจะเกี่ยวข้องคือการใช้ Effects ซึ่งนอกจากจะใช้ Effects ของผลทางฟิสิกส์และเคมีแล้ว ยังมีการใช้Effects ของผลทางเรขาคณิตด้วย ดูตัวอย่างของ การใช้Effects ของผลทางเรขาคณิต ได้ที่กระทู้ โจทย์ของ TRIZ เพื่อพัฒนานักประดิษฐ์รุ่นเยาว์ ข้อที่ 4. จะวัดความลึกของแม่น้ำแบบง่ายๆได้อย่างไร |